دانش به‌عنوان محصول فرهنگی: از جامعه‌شناسی معرفت علمی (SSK) تا مطالعات فرهنگی علم (CSS)

نویسندگان

  • زهرا ماهر دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان
چکیده مقاله:

ویژگی عمده جامعه‌شناسی معرفت و علم جدید تأکید بر فرهنگ و تحلیل فرهنگی در مطالعات علم و فناوری است. در این مقاله به بررسی دو حوزه مطالعاتی می‌پردازیم که جامعه‌شناسان جدید علم و فناوری در آن تحلیل‌های فرهنگی خود را ارائه داده‌اند. این دو حوزه عبارتند از: جامعه‌شناسی معرفت علمی و مطالعات فرهنگی علم.جامعه­شناسی معرفت علمی، نخستین مکتبی است که محتوای درونی معرفت علمی را مستعد و منقاد تحلیل‌های فرهنگی و  جامعه‌شناختی می­کند. در مکتب  SSK، پیش‌فرض اصلی این است که  «معرفت علمی تماماً قراردادی است». بر این اساس، طرح و ارزیابی نظریه­ها و دعاوی علمی، معلول علایق اجتماعی و گرایشات فرهنگی است، به‌طوری‌که نظریه­های علمی ابزاری‌اند برای توجیه، مشروعیت بخشیدن، ترغیب و اقناع.در اوایل دهه 90، با بحران به‌وجود آمده در تبیینات جامعه‌شناسی معرفت علمی و انتقادات مطرح شده نسبت  به آن، موضوعیت کلی این حوزه  به بن‌بستی جدی رسید و ابتکار در مطالعات علم به جهت­گیری­های نظری متفاوتی از جمله مطالعات فرهنگی واگذار شد.مطالعات فرهنگی علم بر خلاف جامعه‌شناسی معرفت علمی، به رد «تبیین» می‌پردازد و به‌جای آن بر «معنا» و «درک» تأکید می‌کند. به‌عبارت دیگر، مطالعات فرهنگی به مشاجره قدیمی­ای بازگشته است که بین رویکردهای تفسیری و هرمنوتیک و رویکردهایی که جامعیت قانون‌نگر را در امتداد خطوط اثبات‌گراتر دنبال می‌کنند، درگرفته بود. این حوزه نوظهور بر این مسئله تأکید می­کند که باید برای تعین‌ناپذیری، بی‌ثباتی، ابهام و تفاوت نقش مهم‌تری در علم قائل شد. مطالعات فرهنگی علم، تغییر از جامعه­شناسی معرفت علمی به یک فرهنگ­گرایی نوین  را بنیاد نهاد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

دانش به عنوان محصول فرهنگی: از جامعه شناسی معرفت علمی (ssk) تا مطالعات فرهنگی علم (css)

ویژگی عمده جامعه شناسی معرفت و علم جدید تأکید بر فرهنگ و تحلیل فرهنگی در مطالعات علم و فناوری است. در این مقاله به بررسی دو حوزه مطالعاتی می پردازیم که جامعه شناسان جدید علم و فناوری در آن تحلیل های فرهنگی خود را ارائه داده اند. این دو حوزه عبارتند از: جامعه شناسی معرفت علمی و مطالعات فرهنگی علم.جامعه­شناسی معرفت علمی، نخستین مکتبی است که محتوای درونی معرفت علمی را مستعد و منقاد تحلیل های فرهنگ...

متن کامل

تحول فرهنگی در علم: از علم دانشگاهی تا علم پسادانشگاهی

این مقاله تحول در علم را به لحاظ فرهنگی از علم دانشگاهی تا پسادانشگاهی با روش مطالعه اسنادی و استدلالتحلیلی مورد بررسی قرار می­دهد. هدف از این بررسی تعیین سمت‌وسوی تحول فرهنگی علم و مقایسه آن با تحول فرهنگی جامعه می­باشد.تولید علم محصور در دانشگاه­ها با ارزش‌های جامعه ارتباط کمی دارد و هنجارهایی از نوع معرفت­شناختی از درون نظام علمی، رفتار عالمان را کنترل می­کند؛ اما در علم پسادانشگاهی رابطه عل...

متن کامل

تحول فرهنگی در علم: از علم دانشگاهی تا علم پسادانشگاهی

این مقاله تحول در علم را به لحاظ فرهنگی از علم دانشگاهی تا پسادانشگاهی با روش مطالعه اسنادی و استدلال تحلیلی مورد بررسی قرار می­دهد. هدف از این بررسی تعیین سمت وسوی تحول فرهنگی علم و مقایسه آن با تحول فرهنگی جامعه می­باشد. تولید علم محصور در دانشگاه­ها با ارزش های جامعه ارتباط کمی دارد و هنجارهایی از نوع معرفت­شناختی از درون نظام علمی، رفتار عالمان را کنترل می­کند؛ اما در علم پسادانشگاهی رابطه ...

متن کامل

رویکردهای نظری خرید : از جامعه شناسی تا مطالعات فرهنگی

در مقاله حاضر موضوع خرید از سه رویکرد بررسی می شود رویکرد اول مطالعات جامعه شناختی است که در آن خرید صرفا بخشی از موضوع مطالعه جامعه شناسی است در این رویکرد بیشتر بر گونه شناسی خریداران تاکید می شود در رویکرد دوم خرید با مقوله عام تری به نام مصرف بهم می آمیزد در این رویکرد به طور ویژه از والتربنیامین یاد می کنیم در نگاه او مراکز خرید فضاهایی برای سلطه بیشتر سرمایه داری اند در رویکرد سوم یعنی رو...

متن کامل

مطالعات فرهنگی و مطالعات حافظه

تحولات ساختاری و ارزشی برآمده از چرخش فرهنگی در جوامع معاصر، به موازات رشد، توجه به مقولة حافظه را به‌دنبال داشته است. حافظة فرهنگی به ابزار مهمی در تولید گفتمان‌ها و بازنمایی‌ها و نیز شکل‌دهی هویت فرهنگی گروه‌های اجتماعی و ارتباط با بسیاری از نهادها و ساختارهای اجتماعی تبدیل شده است. پیوند حافظه با فرهنگ عامه‌پسند و نقش صنایع فرهنگی در تولید، بازآفرینی یا تغییر حافظه‌های فرهنگی اهمیت استراتژیک...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 6  شماره 4

صفحات  1- 29

تاریخ انتشار 2014-03-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023